Para Dersleri “Get Smart with Money”

Türkçe’ye “Para Dersleri” olarak çevrilen “Get Smart with Money” adlı belgesel film, 6 Eylül 2022’de Netflix’te yayımlandı. Film Benjamin Franklin’in “Bilgiye yapılan yatırım en yüksek getiriyi sağlar” sözüyle başlıyor. Ünlü finans uzmanları dört farklı grupla tasarruf ve birikim konusunda çalışmalar yapıyor: Her yıl gelirleri artan ama gelirleriyle birlikte harcamaları da aynı oranda arttığı için kayda değer birikim yapamayan Kim ve John çifti, harcama bağımlısı olan ve her ay gelirinden çok kredi kartı ve kredi borçları ödemek zorunda kalan Ariana, genç yaşında milyoner olan ancak parasını yatırıma dönüştürmeyip lükslere harcayan ve sonra geliri gidince dara düşen NFL oyuncusu Teez ve iki farklı işte çalışarak ay sonunu zor getiren ve ihtiyacı olan psikolojik tedaviyi göremeyen Lindsey.

Filmde etkilendiğim ve not aldığım satırbaşları ise şöyle:

• Parayı yönetme şeklimiz hayatımızı her yönüyle etkiler ama yine de bu işi resmi olarak bize öğreten yoktur. Bu yüzden insanlar para kazanma fırsatlarını kaçırır.
• Parayla özgürlüğü ve bir daha hiç parayı dert etmemeyi satın alabilirsiniz. Ama bize bunu öğretmiyorlar.
• Harcama söz konusuysa ortalama Amerikalı’nın parasının çoğu büyük üçlüye gidiyor. Barınma, ulaşım, yemek. Bu üçünden tasarruf edebilirsen en büyük tasarrufu buradan edersin.
• Evini küçültmek, ev arkadaşı bulmak, odalarından birini Airbnb’ye koymak. Bunlar barınma masrafını büyük ölçüde azaltacak şeyler. (Bekar birine verilen tavsiye, evli biri de bunu kendine uyarlayabilir.)
• Araba gereken bir yerde yaşıyorsan seni A noktasından B noktasına güvenle getiren en ucuz seçeneği seç. Havalı değil, kullanışlı olsun yeter.
• Dışarıdan sipariş edeceğin yemek kendi yapacağından daha pahalı. Bir de teslimat ücreti var. O yüzden dışarıdan söylemek yerine yemek hazırlayın. Haftada bir markete gidin ve bir kerede tüm hafta için hazır yemek alışverişi yapın.
• Az harcamak hızlı ve kolay bir çözümdür ama sonuçta yapacağın tasarruf sınırlıdır.
• Yatırım üzerine düşünürseniz olay şu, aşina olmayanlar için şöyle anlatalım. Hisse senedi alarak bir şirketin çok küçük bir parçasını satın alıyorsunuz. Elbette hisse senetlerinin de her zaman düşme riski var. Ama Warren Buffet herkese şunu söyler: “Tüm zamanların en zeki yatırımcısı yavaş yavaş para kazanır.“
• Ebeveynlerimiz bize başımızın çaresine bakmamızı öğretir ama birikim planı söz konusu olunca bir şey bilmiyoruz. Bize hiç öğretilmeyen bir dil gibi.
• Para harcamadan önce kendine sorman gereken dört soru var: “İhtiyacım var mı?”, “Sevdim mi?”, “Hoşuma gitti mi?” “İstiyor muyum?”
• İhtiyaç şu demek, “Ailemin ve kendimin sağlığı ve güvenliği için bu şeyi almalıyım.” Örn. ev kredisi, market alışverişi.
• Sevgi şu demek, sevdiğimiz şeyleri genelde pas geçeriz çünkü pahalıdırlar. Örn. çocuklarla tatile gitmek. 
• Direkt olarak hoşlanmaya ve isteğe geçeriz. Hoşlanma sana altı aydan kısa süre boyunca keyif veren bir şeydir. İstekte ise keyif yok, sadece tatmin vardır.
• İhtiyaç ve sevgiye olayın dörtte biri gibi bakın. İhtiyaç ve sevgi bir tarafta, hoşlanma ve istek ise diğer tarafta. İhtiyaçlarına ve sevdiğin şeylere odaklanırsan daha dolu dolu yaşarsın. Hoşlandığın ve istediğin şeylere odaklanırsan daha sönük yaşarsın.
• Herkesin beyninde “AMM” dediğim bir şey var, Alım Meşrulaştırma Makinesi. Kafanın içinde durmadan çalışan bir makine ve sanki ihtiyacın olmasa da sürekli bir şeyler satın alman için bahaneler üretiyor. 
• Kendine şöyler sorular soracaksın, “Bunu cidden kullanacak mıyım? Ne sıklıkla kullanacağım?” Bulabildiğin tüm sebepler satın alımlarını yavaşlatacak ve daha az harcayacaksın.
• Parandan sürekli korkarsan bu parayı idare etme şeklini negatif etkileyecektir. Parayla ilgili büyüme üzerine bir düşünce yapın varsa bu durum paranın hayatına girmesine etkili olacaktır. Paran hiçbir zaman düşünce yapının izin verdiğinden daha iyi olmaz.
• Tutumluluk Amerika’da kirli bir kelime olabiliyor ama asıl mesele şu, milyonerler de bir anda milyoner olmuyor. Milyoner olurken kalenizi 10’ar dolarlık tuğlalarla inşa ediyorsunuz. 
• Kredi kartını her kullandığında aslında bir kredi alıyorsun. Her ay borcunu ödeyemiyorsan kendine şunu sor, “Bu ay bunun için ekstra %16 harcamak istiyor muyum?” Çünkü ortalama faiz oranı bu.
• Para sadece bir araçtır. Parayı kendinizi finansal olarak geliştirmek için de yok etmek için de kullanabilirsiniz. Ama sonuç olarak iyi tarafı şu, bu kararı siz verirsiniz. Kontrol sizdedir.

Bu tarz yapımların artması ve insanların bilinçlenmesini çok isteyen biri olarak belgeseli çok beğendim. Sizlerin de bir an önce izlemenizi tavsiye ederim. Şimdiden iyi seyirler 🙂